Προκειμένου να ορίσει κανείς εννοιολογικά την ενδοοικογενειακή βια,θα πρέπει να προσδιορίσει τους όρους,από τους οποίους η έννοια συντίθεται.Έτσι, ως βία νοείται η όποια σωματική βία,λεκτική και ψυχολογική βία ή συναισθηματική βία,ο εξαναγκασμός και η παραμέληση,ανεξάρτητα απο το αν ηη χρήση της βίας είναι επαναλαμβανόμενη ή λαμβάνει χώρα μόνο μια φορά.Ο δε όρος "οικογένεια" αναφέρεται όχι μόνο στην πυρηνική οικογένεια, αλλά σε μία διευρυμένη μορφή οικογένειας.
Η σωματική βία προσδιορίζεται από τις διακυμάνσεις μεταξύ ενός χαστουκιού στο πρόσωπο έως την σοβαρή σωματική βλάβη,η οποία καταλήγει ακόμα και σε εκ προθέσεως ανθρωποκτονία.
Η ψυχολογική βία κυμαίνεται από ταπείνωση έως σοβαρή ψυχολογική βλάβη και έκπτωση του θύματος στην κοινωνική του λειτουργικότητα.
Η λεκτική βία,η οποία είναι άμεσα συνδεδεμένη με την ψυχολογική,εμπεριέχει ένα ευρύ φάσμα συμπεριφορών που κινούνται από φωνές και εξυβρίσεις έως λεκτικό εξευτελισμό,απειλές και λεκτική τρομοκράτηση του θύματος.
Ο εξαναγκασμός,εξάλλου,είναι δυνατόν να περιλαμβάνει την υποχρέωση του θύματος να έρθει σε σεξουαλική πράξη με το δράστη παρά τη θέλησή του,ενώ η παραμέληση αφορά στη στέρηση βασικών και θεμελιωδών δικαιωμάτων του θύματος (στέρηση ελευθερίας,οικονομική στέρηση,εξάρτηση,έλλειψη φροντίδς για τις συναισθηματικές ανάγκες του θύματος,αποστέρηση της ιατρικής φροντίδας αναφορικά με τη σωματική και ψυχική υγεία,της αποστέρησης,της εκπαίδευσης,κλπα.)
Η οικογενειακή και συντροφική βία, προκαλείται από σεξιστικές συμπεριφορές και αντιλήψεις και βασίζεται στις διακρίσεις ανάμεσα στα φύλα. Ήδη από τη δεκαετία του 1960, έχει μπει στο επίκεντρο της προσοχής και των διεκδικήσεων του γυναικείου και φεμινιστικού κινήματος. Τα αποτελέσματα αυτών των διεκδικήσεων είναι εμφανή σήμερα από την ύπαρξη και ισχύ νόμων και μέτρων κατά της βίας και από την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης. Ωστόσο το πρόβλημα του φόβου των γυναικών να «μιλήσουν» για τη βία στο σπίτι εξακολουθεί και σήμερα να αποτελεί τον κανόνα.
Η βία στο σπίτι μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς τρόπους. Με λεκτική και ψυχολογική βία, με σεξουαλική βία και βιασμό με σωματική βία που μπορεί να φτάσει έως τη δολοφονία.Στην Ευρώπη
Από τα στοιχεία που δίνει το European Women’s Lobby (WOMEN IN EU FACTS, FIGURES & QUOTES, 2011) προκύπτουν τα εξής:
• Μία στις πέντε γυναίκες στην Ευρώπη έχει πέσει θύμα ενδοοικογενειακής βίας.
• 95% όλων των πράξεων βίας που λαμβάνουν χώρα μέσα στο σπίτι είναι κατά των γυναικών.
• Στην Ευρώπη, 7 γυναίκες πεθαίνουν κάθε μέρα από ανδρική βία στο σπίτι.
• Στη Γαλλία, μία γυναίκα δολοφονείται κάθε τρεις ημέρες από τον σύντροφό της ή πρώην σύντροφο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το αντίστοιχο ποσοστό είναι δύο την εβδομάδα.
Στην Ελλάδα
Από την ανάλυση των στοιχείων που αφορούν στις γυναίκες-θύματα βίας μέσα στην οικογένεια, οι οποίες απευθύνθηκαν στα Συμβουλευτικά Κέντρα (Αθήνας-Πειραιά) της Γενικής Γραμματείας Ισότητας κατά κατά την περίοδο 01/01/2002 έως 31/10/2006, προκύπτουν ορισμένα σημαντικά συμπεράσματα:
- Το 16% των γυναικών που απευθύνθηκαν στα Συμβουλευτικά Κέντρα, είναι αλλοδαπές. Από το σύνολο των αλλοδαπών γυναικών-θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, κατά προσέγγιση, 4 από τις 10 γυναίκες προέρχονται από τα Βαλκάνια.
- 3 στις 5 γυναίκες που υπέστησαν κακοποίηση και προσήλθαν στα Συμβουλευτικά Κέντρα της Γ.Γ.Ι. ανέφεραν ότι βιώνουν ψυχολογική και σωματική βία.
- Το 67% των γυναικών που υπέστησαν κακοποίηση και απευθύνθηκαν στα Συμβουλευτικά Κέντρα Αθήνας και Πειραιά είναι έγγαμες. Άξιο προσοχής είναι το γεγονός ότι το 21%, δηλαδή 1 στις 5 γυναίκες, είναι διαζευγμένες ή σε διάσταση, δηλαδή έχουν ήδη απομακρυνθεί από το δράστη πριν προσέλθουν στα Συμβουλευτικά Κέντρα.
- Ο μύθος ότι η κακοποιημένη γυναίκα είναι συνήθως χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και εισοδήματος δεν επιβεβαιώνεται. Συνεπώς, η γυναίκα ενδέχεται να καταστεί θύμα βίας ανεξαρτήτως του μορφωτικού επιπέδου της και της οικονομικής της κατάστασης.
- Δράστης ενδοοικογενειακής βίας, σε ποσοστό 82%, είναι ο σύζυγος του θύματος, σε ποσοστό 12% ο σύντροφος, ενώ, σε μικρότερα ποσοστά, παρατηρούνται και περιπτώσεις κακοποίησης της γυναίκας από άτομο του οικογενειακού ή κοινωνικού της περίγυρου (πατέρας, αδελφός, τέκνο, άλλο).
- Οι δράστες ενδοοικογενειακής βίας μπορεί να είναι οποιουδήποτε μορφωτικού και οικονομικού επιπέδου. Το φαινόμενο της βίας είναι διαταξικό.
- Η κατανάλωση αλκοόλ ή η χρήση τοξικών ουσιών σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί την κύρια αιτία εκδήλωσης βίας. Ωστόσο μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να επιδρά έμμεσα στην εκδήλωσή της.
Στις μεταναστευτικές οικογένειες το πρόβλημα διογκώνεται καθώς έρευνες δείχνουν ότι η ίδια η μετανάστευση με τα ζητήματα επιβίωσης που θέτει, αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου εμφάνισης περιστατικών βίας. Και μάλιστα με μικρές δυνατότητες αντίδρασης από την πλευρά των μεταναστριών αφού αντιμετωπίζουν μια σειρά από εμπόδια και δυσκολίες οικονομικού (οικονομική εξάρτηση), κοινωνικού (απομόνωση, δυσκολίες με την παραμονή στη χώρα) ακόμη και πολιτισμικού τύπου (η θέση των γυναικών και η αντίληψη ότι «η γυναίκη οφείλει να υπακούουν τον άνδρα τους» που είναι αρκετά διαδεδομένη σε αναπτυσσόμενες χώρες-χώρες προέλευσης των μεταναστριών).
Η δυνατότητα πια των μεταναστριών να ζητούν και να παίρνουν αυτοτελή άδεια διαμονής ως θύματα ενδοοικογενειακής βίας αποτελεί μεν μια πολύ θετική θεσμική αλλαγή που διευκολύνει τις μετανάστριες στην απεμπλοκή τους από βίαιο γάμο ή σχέση ωστόσο θα πρέπει αυτή η δυνατότητα αφενός να γίνει γνωστή στις μετανάστριες αφετέρου να ενθαρρυνθούν οι ίδιες να κάνουν χρήση της δυνατότητας αυτής.
Ένας από τους βασικούς στόχους της εκστρατείας ΖΗΣΕ ΞΑΝΑ, είναι ακριβώς η ενημέρωση και ενθάρρυνση των μεταναστριών να διεκδικήσουν τα δικαιώματα που απορρέουν από τους Νόμους αλλά και η αξιοποίηση υποστηρικτικών υπηρεσιών.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο της εκστρατείας είναι και η ανάδειξη του ρόλου της αλληλεγγύης των γηγενών γυναικών καθώς και η ευαισθητοποίηση των επαγγελματιών στον κοινωνικό τομέα που υποδέχονται και παρέχουν υποστήριξη σε θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Όλες οι δράσεις της εκστρατείας συγκλίνουν σε αυτούς τους κεντρικούς στόχους.
Επιπλέον όσο αναφορά κάποιους από τους παράγοντες υψηλού κινδύνου θα ήταν απαραίτητο να αναφερθούν κάποιοι όπως θα δούμε παρακάτω:
1) Η γεωγραφική απομόνωση της οικογένειας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κακοποίηση, καθώς το θύμα δεν έχει στη διάθεσή του υποστηρικτικά δίκτυα, με συνέπεια ο δράστης να μπορεί εύκολα να έχει υπό τον έλεγχό του την κατάσταση.
2)Η υπερβολική συναισθηματική εξάρτηση από το σύζυγο/σύντροφο οδηγεί το θύμα σε κοινωνική απομόνωση, καθώς προσδοκά ότι όλες οι ανάγκες θα ικανοποιηθούν από τον πρώτο και κατά συνέπεια δεν έχει την δυνατότητα να στραφεί σε σημαντικούς Άλλους όταν θα υποστεί κακοποίηση.
3)Η οικονομική δυσπραγία τη γυναίκας την καθιστά εξαρτημένη από το σύζυγο/σύντροφο, με αποτέλεσμα να θεωρείται αρκετές φορές από τον τελευταίο ως "ιδιοκτησία" του.
4)Τα χρόνια ιατρικά προβλήματα, είτε για τη γυναίκα, είτε για τα παιδιά, είναι παράγοντας ευπάθειας, υπό την έννοιαότι συνεπάγονται υπερμέγεθες οικονομικό και συναισθηματικό βάρος για την οικογένεια.
5)Η έλλειψη ικανοτήτων διαπαιδαγώγησης και φροντίδας των παιδιών καθώς και η σύκρουση μεταξύ των γονιών είναι δυνατό να οδηγήσουν σε δυσάρεστες καταστάσεις, οι οποίες ξεκινούν ως ελάσσονος σημασίας πειθαρχικά προβλήματα και κλιμακώνονται σε βία μέσα στην οικογένεια.
6)Η εγκυμοσύνη είναι δυνατόν να σηματοδοτήσει οξείες κρίσεις που μπορεί να καταλήξουν σε καταχρηστική συμπεριφορά, είτε πρόκειται για την κυοφορία ενός ανεπιθύμητου παιδιού, είτε για το επερχόμενο άγχος για τη φροντίδα του και την κάλυψη των αναγκών του, είτε για την πυροδότηση ζήλειας στο σύντροφο, εξαιτίας της μεγάλης προσοχής που δίνει η γυναίκα στο παιδί.
7)Εμφάνιση καταχρηστικής συμπεριφοράς ένας τομέας που ενοχοποιείται και χαρακτηρίζεται ως μια σειρά προβλημάτων όπως η ηλικία, ο αριθμός των παιδιών, η παρουσία προγονών, κάποιος θάνατος, η απιστία, η αλλαγή επαγγελματικής καριέρας, ή ακόμα και η εγκτάλειψη, συσχετίζονται με τη δυσλειτουργία στην οικογένεια, η οποία, με τη σειρά της, οδηγεί στη βία
8)Η κατάχρηση εξαρτησιογόνων ουσιών θεωρείται αιτιολογικός παράγοντας αναφορικά με την πρόκληση οικονομικών και συναισθηματικών προβλημάτων στην οικογένεια.Σε κάποιες οικογένειες που υπάρχει εξάρτηση απο ουσίες, η βία αποτελεί συχνά απαντωμένη συμπεριφορά, ενώ η ίδια η εξάρτηση χρησιμοποιείται ως δικαιολογία για την κακοποίηση, η οποία απαγορεύεται από τις κοινωνικές νόρμες και αξίες.
9)Η μορφωτική ή/και η επαγγελματική ανισότητα μεταξύ των συζύγων/συντρόφων, παρουσιάζεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση βίας.Στην περίπτωση που η γυναίκα υπερέχει του άνδρα στα παραπάνω, είναι δυνατόν να αναδυθούν αισθήματα ανεπάρκειας και ανικανότητας στον άνδρα, ο οποίος προσλαμβάνει τη διαφορά ως ένδειξη αδυναμίας να είναι ο ίδιος επικεφαλής της οικογένειας. Η έρευνα των Hornung,McCullogh & Sugimoto, καταδεικνύει ότι η ανισότητα στην εκπαίδευση και στην επαγγελμτική ενασχόληση, πυροδοτεί την καταχρηστική συμπεριφορά στο ζεύγος, η οποία εμφανίζεται κυρίως με τη μορφή της ψυχολογικής βίας και λιγότερο (εντούτοις, σε ένα σημαντικό ποσοστό)με τη μορφή της σωματικής βίας και της απειλής κατά της ζωής.
10)Η ηλικία φαίνεται να είναι ένας από τους πλέον σταθερούς παράγοντες κινδύνου αναφορικά με την εμφάνιση καταχρηστικής συμπεριφοράς.Περίπου το 20% των ανδρών ηλικίας 18-25 ετών και το 17% των ανδρών ηλικίας 26-35 ετών, έχει τουλάχιστον μια φορά ασκήσει οποιασδήποτε μορφή βία κατά της συζύγου/συντρόφου του τον τελευταίο χρόνο.Επιπρόσθετα, ο γάμος ή η συμβίωση σε νεαρή ηλικία και κυρίως σε μετά από σύντομη περίοδο γνωριμίας, θεωρείται δείκτης πιθανής μελλοντικής κακοποιήσης.
11)Η επανειλημμένη σύναψη στενών σχέσεων, στις οποίες έχει σημειωθεί οποιαδήποτε μορφή βίας, σε οποιοδήποτε βαθμό, φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στην εμφάνιση βίαιης συμπεριφοράς με θύμα τη γυναίκα
12)Η ελλιπής γνώση της γυναίκας για το παρελθόν του συζύγου/συντρόφου της αναφορικά με τις ερωτικές του σχέσεις ή/και τις σχέσεις του με τους γονείς του, παρουσιάζεται ως παράγοντας που αυξάνει την πιθανότητα βίας σε μία στενή σχέση.
13)Η σύγκρουση μεταξύ των μελών της οικογένειας αναφορικά με τις καθημερινές δραστηριότητες, φαίνεται να ενοχοποιείται σε ένα βαθμό σχετικά με την εμφάνιση βίας μεταξύ των συζύγων/συντρόφων.
14)Η σύγκρουση των ρόλων μέσα στην οικογένεια, συνήθως οδηγεί σε καταχρηστική συμπεριφορά, καθώς οι υποχρεώσεις των μελών δεν ορίζονται σύμφωνα με την ικανότητα ή το ενδιαφέρον που ενέχουν για τα τελευταία, αλλά με βάση το φύλο και την ηλικία τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου